Kodeks pracy zawiera regulację dotyczącą odprawy pośmiertnej, zgodnie z którą, w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.

Wysokość należnej odprawy pośmiertnej, uzależniona jest od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi odpowiednio:

1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;

2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;

3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Z powyższej regulacji wynika swoista zasada, która rodzi obowiązek pracodawcy do wypłaty odprawy pośmiertnej następującym członkom rodziny pracownika:

1) małżonkowi;

2) innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Co za tym idzie, małżonek jest uprawniony do odprawy pośmiertnej bez spełniania dodatkowych warunków, natomiast w odniesieniu do innych członków rodziny zmarłego, odprawa pośmiertna będzie przysługiwała wyłącznie w przypadku, gdy osoby te mają prawo do uzyskania renty rodzinnej po zmarłym.

Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. W sytuacji, w której po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy należnej odprawy, ustalonej zgodnie z przepisami.

Zasadniczo obowiązek nakładający na Pracodawcę konieczność wypłaty odprawy pośmiertnej, aktualizuje się każdorazowo w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. Ustawodawca przewidział jednak pewien wyjątek, zgodnie z którym pracodawca może się zwolnić (nawet całkowicie) z tego obowiązku.

Taka sytuacja ma miejsce, gdy Pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna przysługująca uprawnionym członkom rodziny zmarłego. W takim wypadku odprawa pośmiertna nie przysługuje uprawnionym członkom rodziny. Może się jednak zdarzyć, że wypłacone odszkodowanie będzie niższe niż odprawa pośmiertna, wtedy pracodawca będzie obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że możliwość zwolnienia pracodawcy od wypłaty odprawy, jest przewidziana tylko w przypadku, gdy to pracodawca, w pełnej wysokości, uiszczał składkę na ubezpieczenie pracownika. W doktrynie podkreśla się, że „ Nie ma wątpliwości, że wyłączenie to obejmuje jedynie przypadki, gdy pracodawca w całości partycypuje w składkach związanych z zawartą umową ubezpieczenia. (…) Oznacza to, że skutek z art. 93 § 7 k.p. nie wystąpi, gdy to pracownik w całości lub w części opłacał składki z tytułu ubezpieczenia na życie.” (vide: P. Prusinowski [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1-113, wyd. V, red. K. W. Baran, Warszawa 2020, art. 93.)